Hệ thống tiền đình ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ

Hệ thống tiền đình là “giác quan bên trong” của cơ thể. Đây là một bộ phận quan trọng trong não bộ, kết nối và xử lý các thông tin từ bên trong cơ thể. Bài viết sau đây sẽ giúp ba mẹ hiểu về vai trò và sự phát triển của hệ thống tiền đình cũng như cách hỗ trợ sự phát triển của hệ thống tiền đình.

Hệ thống tiền đình là gì?

Bên cạnh 5 giác quan cơ bản (xúc giác, thị giác, vị giác, thính giác, khứu giác), có hai giác quan ít phổ biến hơn nhưng rất quan trọng, đó là cảm xúc bản thể và hệ thống tiền đình.

Năm giác quan cơ bản là những cảm giác bên ngoài, xử lý các thông tin từ bên ngoài cơ thể. Cảm xúc bản thể và hệ thống tiền đình là những cảm giác bên trong, và xử lý các thông tin từ bên trong cơ thể.

Hệ thống tiền đình là cảm giác của cơ thể về sự cân bằng và chuyển động. Hệ thống này sử dụng các thông tin từ chất lỏng ở tai trong và cho chúng ta biết về vị trí tổng quan của cơ thể, chúng ta có di chuyển hay không hay tốc độ cũng như hướng di chuyển của cơ thể.

Hệ thống tiền đình ảnh hưởng tới khả năng giữ thăng bằng của trẻ

Hãy cùng tìm hiểu xem hệ thống tiền đình giúp chúng ta thực hiện các chức năng như thế nào, và nhờ đó chúng ta có thể biết được cách nó ảnh hướng đến sự phát triển cơ thể.

Vai trò của hệ thống tiền đình

Hệ thống này giúp chúng ta:

• Định hướng cơ thể trong không gian – Hệ thống tiền đình cho chúng ta biết tư thế đầu, nhờ đó chúng ta biết được cơ thể mình đang trong trạng thái đứng thẳng, đang ngả ra sau, nằm xuống hay lộn ngược…
• Giữ trạng thái cân bằng – mỗi khi chúng ta thay đổi vị trí cơ thể, dịch tai (chất lỏng trong tai) sẽ chuyển động. Não bộ theo dõi chuyển động đó và cho cơ thể chúng ta biết cách dịch chuyển để duy trì sự cân bằng. Do đó chúng ta biết nghiêng đầu khi tắm, nghiêng người để tránh khi chạm vào thứ gì đó, nhảy qua vũng nước mà không bị ngã.
• Cảm thấy an toàn khi di chuyển – Hệ thống tiền định giúp chúng ta có cảm giác an toàn khi chạy, bơi, hay chỉ đơn giản là rời giường vào buổi sáng.
• Phối hợp chuyển động mắt và đầu – Chúng ta dựa vào hệ thống tiền đình để thực hiện các hoạt động như chép lại bài từ bảng, xem phim hay đọc sách.
• Phối hợp hai bên cơ thể - Khi chúng ta thực hiện các hoạt động như đi bộ, lái xe, cắt bằng kéo, hay đạp xe, hệ thống tiền đình duy trì trạng thái cân bằng trong khi ý thức cho chúng ta biết cách phối hợp các bộ phận trên cơ thể.

Mời be mẹ tham khảo thêm bài viết:  Sự phát triển thể chất và các giác quan của trẻ sơ sinh

Sự phát triển của hệ thống tiền đình

Hệ thống tiền đình được phát triển từ khi bé còn ở trong bụng mẹ. Khi bé được sinh ra, mọi chuyển động làm thay đổi vị trí cơ thể như đá chân, lăn, nhảy, hay bế bé đều giúp kích thích và củng cố hệ thống tiền đình của con. Điều này giúp bé có được sự phát triển hệ thống tiền đình khỏe mạnh.

Kích thích hệ thống tiền đình cũng giúp phát triển trương lực cơ (lực căng của cơ ở trạng thái nghỉ), bởi nhờ hệ thống tiền đình bé biết được cơ nào cần ổn định để giữ thăng bằng cho cơ thể ở các tư thế khác nhau.

Suốt thời kỳ còn bé và mới tập đi, các chuyển động bao gồm nhẹ nhàng bế bé xoay vòng quanh, lăn, bò, đi, chạy hay leo trèo đều giúp củng cố một hệ thống tiền đình khỏe mạnh.

Một vài trẻ có thể gặp khó khăn khi xử lý các thông tin về tiền đình. Ở trẻ sơ sinh và trẻ mới biết đi, những dấu hiệu này bao gồm các phản ứng tiêu cực mạnh mẽ khi thay đổi vị trí cơ thể hay thường bị chậm phát triển hơn bình thường.

Con có thể sợ hãi khi bò, đi, leo cầu thang mà không có sự hỗ trợ của người lớn, khó tập trung, hay gặp khó khăn ở các vận động tinh. Nếu mẹ để ý thấy bất cứ dấu hiệu nào, mẹ hãy tham khảo thông tin và xin lời khuyên từ bác sĩ nhi khoa hoặc bác sĩ vật lý trị liệu nhi khoa.

Hỗ trợ sự phát triển hệ thống tiền đình ở trẻ

Một hệ thống tiền đình khỏe mạnh phát triển thông qua các chuyển động, vì vậy mẹ hãy để con di chuyển! Khi bé mới sinh ra, hãy đặt bé trên bụng mẹ.

Khi bé lớn hơn, hãy cho bé tập lăn người và ngồi. Chơi cùng bé, nhảy cùng bé và nhẹ nhàng xoay bé vòng quanh khi đang chơi ở công viên. Tuy nhiên mẹ hãy nhớ để ý đến bé thường xuyên nhé! 

Để tìm hiểu thêm mời ba mẹ tham khảo những bài viết về cấu trúc não sau đây:

• Não của trẻ: thùy trán
• Não của trẻ: thùy đỉnh
• Não của trẻ: thùy thái dương
• Não của trẻ: thùy chẩm
• Não của trẻ: Vùng sâu bên trong não bộ
• Não của trẻ: thân não

Nguồn: BabySparks