Bệnh lao ở trẻ sơ sinh

Lao phổi là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Có trẻ nhiễm vi khuẩn lao bẩm sinh và tiến triển thành bệnh lao phổi, lao xương, lao hạch thậm chí là lao màng não. Biểu hiện của bệnh lao rất đa dạng, việc chẩn đoán và điều trị bệnh lao ở trẻ em cũng khá phức tạp. Vậy làm cách nào để phòng ngừa bệnh lao ở trẻ sơ sinh? Mời ba mẹ theo dõi bài viết!

Lao phổi là gì?

Lao (hay lao phổi) là bệnh truyền nhiễm do một loại vi khuẩn gọi là Mycobacterium tuberculosis gây ra. Thông thường, virus lây nhiễm tấn công vào phổi nhưng nó cũng có thể gây tổn thương các bộ phận khác của cơ thể, chẳng hạn như cột sống, thận và não.

Bệnh lao có hai giai đoạn:

Giai đoạn 1: Nhiễm lao (hoặc lao tiềm ẩn)

Nếu em bé bị nhiễm lao, vi khuẩn lao xâm nhập vào cơ thể trẻ nhưng hệ thống miễn dịch của con đã ngăn chúng gây ra các triệu chứng. Một người bị nhiễm vi khuẩn lao nhưng chưa mắc bệnh không thể truyền vi khuẩn sang người khác nhưng nên được điều trị để ngăn ngừa sự phát triển của bệnh.

Giai đoạn 2: Bệnh lao.

Nếu em bé mắc bệnh lao nghĩa là vi khuẩn lao đã nhân lên và các triệu chứng ngày càng rõ ràng hơn. Những người mắc bệnh lao có thể lây sang người khác (tuy nhiên lao ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ ít có khả năng lây bệnh cho người xung quanh).

Các triệu chứng của bệnh lao ở trẻ sơ sinh 

Các triệu chứng của bệnh lao ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ bao gồm:

• Trẻ bị sốt dai dẳng
• Ăn mất ngon
• Giảm cân
• Yếu ớt
• Đổ mồ hôi đêm
• Cáu gắt
• Trẻ bị ho dai dẳng
• Thở nặng và nhanh
• Viêm tuyến

Những triệu chứng này cũng phổ biến khi trẻ mắc các bệnh khác, vì vậy mẹ sẽ cần đưa bé đến khám bác sĩ chẩn đoán chính xác.

Ba mẹ nên đọc bài viết Dấu hiệu trẻ cần đi khám ngay để nhanh chóng nhận ra các tình trạng cần đưa trẻ đến gặp bác sĩ ngay.

Trẻ sơ sinh bị nhiễm bệnh lao thường do dai dẳng

Nguyên nhân gây bệnh lao ở trẻ

• Hít phải vi khuẩn trong không khí: Em bé có thể bị bệnh lao nếu hít phải vi khuẩn từ những giọt bay vào không khí khi một người mắc bệnh lao ho hoặc hắt hơi. Trẻ em thường mắc bệnh lao từ người lớn chứ không phải từ những em bé khác. Đó là bởi vì dịch nhầy của trẻ em hiếm khi chứa nhiều vi khuẩn và sức ho của trẻ không đủ mạnh để phun các giọt vào không khí. Ngoài ra, các dạng bệnh lao ở trẻ em thường ít lây nhiễm hơn các dạng lao ở người trưởng thành.
• Trước hoặc trong khi sinh: Em bé có thể mắc bệnh lao trong bụng mẹ hoặc khi chuyển dạ nếu mẹ bị nhiễm bệnh. Các vi khuẩn có thể đi qua nhau thai. Hoặc em bé bị nhiễm bệnh do nuốt phải chất lỏng trong ống sinh sản bị viêm trong quá trình sinh nở. 

Bệnh lao ở trẻ sơ sinh nguy hiểm như thế nào?

Hầu hết trẻ nhiễm vi khuẩn lao sẽ không phát triển thành bệnh. Tuy nhiên, nếu trẻ mắc bệnh lao, căn bệnh này sẽ đặc biệt nguy hiểm với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Sau khi bé hít phải vi khuẩn lao, chúng sẽ ổn định và phát triển trong phổi.

Sau đó, vi khuẩn có thể di chuyển trong dòng máu đến thận, cột sống và não. Vi khuẩn sẽ lây lan giữa các bộ phận trong cơ thể trẻ em nhanh hơn ở cơ thể người lớn.

Tỷ lệ trẻ mắc bệnh lao trên thế giới

Lao từng là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu, nhưng hiện nay không còn nhiều người mắc bệnh này nữa. Từ giữa những năm 1980 đến 1992, số ca bệnh lao tại Mỹ này đang gia tăng lên tới hơn 26.000 ca.

Nhưng kể từ đó, các trường hợp đã giảm xuống mức thấp là 9.000 trường hợp vào năm 2018. Đây là tỷ lệ mắc mới thấp nhất trong hồ sơ. Chỉ có 4% những trường hợp đó là ở trẻ em dưới 15 tuổi.

Tuy nhiên, tại các vùng của Châu Á và Châu Phi, bệnh lao là một trong những căn bệnh phổ biến ở trẻ em. Theo ước tính của Tổ chức Y tế Thế giới có hơn một triệu trẻ em mắc bệnh này và hơn 230.000 trẻ em đã tử vong. Tính trên tất cả các độ tuổi có khoảng 10 triệu trường hợp mới được chẩn đoán mắc bệnh lao vào năm 2018.

Những em bé nào có nguy cơ mắc bệnh lao cao?

Trẻ em có nguy cơ mắc bệnh lao cao nhất nếu:

• Trẻ sống trong một gia đình có người lớn nhiễm vi khuẩn lao hoạt động
• Trẻ vô gia cư, trẻ phải sống trong một nơi trú ẩn tạm thời, hoặc trẻ đang ở với một người đang ở trong tù
• Trẻ có hệ thống miễn dịch yếu hoặc bệnh suy giảm hệ miễn dịch, chẳng hạn như HIV
• Trẻ được sinh ra ở một đất nước có tỷ lệ mắc bệnh lao cao
• Trẻ đã đi du lịch ở một quốc gia có bệnh lao truyền nhiễm rộng và đã tiếp xúc lâu dài với những người sống ở đó
• Trẻ sống trong các cộng đồng với ý thức và dịch vụ chăm sóc sức khỏe kém phát triển

Nên làm gì nếu mẹ nghi ngờ con bị phơi nhiễm với bệnh lao

Mẹ hãy liên hệ với bác sĩ ngay lập tức nếu con đã tiếp xúc với người bị bệnh lao, hoặc mẹ nhận ra các triệu chứng của bệnh lao.

Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ mắc lao có nguy cơ cao bị biến chứng như viêm màng não rất cao. Vì vậy điều quan trọng nhất là em bé phải tới thăm khám bác sĩ ngay lập tức để được chẩn đoán và điều trị.

Chẩn đoán bệnh lao ở trẻ sơ sinh

Nếu trẻ có khả năng bị bệnh lao, bác sĩ sẽ:

• Làm xét nghiệm da. Trong xét nghiệm da, bác sĩ sẽ tiêm một loại vi khuẩn lao vào cánh tay của bé. Sau đó, bác sĩ sẽ kiểm tra khu vực được xét nghiệm sau 48 đến 72 giờ. Bác sĩ sẽ xem xét da của bé có xuất hiện vết sưng nào không, kiểm tra kích thước và độ cứng để cho ra kết quả kiểm tra. Đôi khi, các bác sĩ sẽ thực hiện xét nghiệm máu thay cho xét nghiệm da mặc dù xét nghiệm này thường chỉ được sử dụng với trẻ trên 5 tuổi.
• Lặp lại xét nghiệm da (hoặc xét nghiệm máu) nếu cần thiết. Bởi vì có thể mất hai đến 12 tuần sau khi trẻ bị nhiễm vi khuẩn mới cho ra kết quả dương tính lần đầu tiên. Nếu trẻ có kết quả âm tính, bác sĩ sẽ cần lặp lại các xét nghiệm sau 3 tháng. 
• Chụp X-quang ngực nếu kết quả xét nghiệm da hoặc xét nghiệm máu dương tính. Xét nghiệm máu hoặc xét nghiệm da cho kết quả dương tính có nghĩa là em bé đã bị nhiễm vi khuẩn lao nhưng bé có thể chưa mắc bệnh lao (hoặc vi khuẩn lao có thể không hoạt động). Em bé sẽ cần chụp X-quang ngực để xác định xem bé có bị bệnh lao hay không.
• Kiểm tra dịch tiết ho và dạ dày của bé. Bác sĩ sẽ kiểm tra dịch tiết ho và  này để tìm kiếm thêm bằng chứng về vi khuẩn nếu kết quả chụp X-quang chỉ ra tình trạng nhiễm trùng. Điều này sẽ xác định em bé cần điều trị bằng phương pháp nào.

Bệnh lao ở trẻ sơ sinh được điều trị như thế nào 

Phương pháp điều trị sẽ phù hợp với giai đoạn phát triển của bệnh:

• Đối với nhiễm trùng lao tiềm ẩn: Nếu em bé của bạn bị nhiễm bệnh nhưng chưa phát bệnh, anh ấy sẽ cần phải dùng thuốc kháng sinh hàng ngày trong ba đến chín tháng để ngăn ngừa bệnh phát triển.
• Đối với bệnh lao hoạt động: Nếu con mắc bệnh lao, có thể bé sẽ phải uống ba hoặc bốn loại thuốc trong ít nhất sáu tháng, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh. (Các bác sĩ khuyên em bé nên uống nhiều loại thuốc cùng một lúc trong trường hợp vi khuẩn kháng bất kỳ loại nào trong số chúng.) Trẻ cũng sẽ cần được kiểm tra thường xuyên để xem quá trình điều trị đang tiến triển như thế nào và trong trường hợp thuốc có tác dụng phụ.

Mặc dù em bé có thể sẽ cảm thấy tốt hơn và có dấu hiệu cải thiện sau một vài tuần dùng thuốc, nhưng điều quan trọng là bé phải uống đủ toàn bộ quá trình. Nếu trẻ không chịu uống, bệnh có thể trở lại ở dạng kháng thuốc mạnh hơn.

Làm thế nào có thể phòng ngừa bệnh lao?

Ngày nay, nguy cơ nhiễm bệnh lao là rất thấp. Mẹ có thể giảm thêm nguy cơ bị nhiễm bệnh bằng cách:

• Tránh để trẻ tiếp xúc với những người mắc bệnh lao, kể cả khi đi du lịch nước ngoài.
• Duy trì mức sống tốt, thói quen tốt
• Rửa tay thường xuyên
• Hắt hơi và ho vào khăn giấy hoặc khuỷu tay
• Không dùng chung khăn, dụng cụ ăn uống và ly uống nước

Có nên đưa trẻ đi tiêm phòng bệnh lao không?

Vắc-xin bệnh lao không phải là mũi tiêm bắt buộc bởi vì:

• Các bác sĩ và chuyên gia không chắc chắn về công dụng của vắc-xin
• Tỷ lệ mắc phải bệnh lao là rất thấp
• Tiêm phòng ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm da. (Một em bé đã được tiêm vắc-xin có thể có kết quả xét nghiệm da dương tính với vi khuẩn lao)

Tuy nhiên, tại các quốc gia nơi bệnh lao phổ biến, trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ cần được tiêm vắc-xin ngừa bệnh lao đầy đủ.

Nguồn: Babycenter