Trẻ sơ sinh ngủ ít có sao không? Giải đáp câu chuyện trẻ ngủ ít thông minh

Giấc ngủ có tầm quan trọng đặc biệt đối với sự phát triển cả về thể chất và tinh thần của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Thế nhưng mẹ bỗng nhận thấy em bé sơ sinh nhà mình có vẻ ít ngủ hơn so với bình thường, thậm chí có những ngày bé thức tận 6 tiếng liên tục.

Rồi câu chuyện trẻ ngủ ít thông minh cũng khiến mẹ cảm thấy an tâm phần nào. Vậy thì trẻ sơ sinh ngủ ít có sao không? Trẻ sơ sinh khó ngủ thiếu chất gì? Trẻ ngủ ít thông minh có đúng không? Mẹ đọc bài viết này ngay nhé!

Trẻ sơ sinh ngủ ít có sao không?

Trong quá trình lớn lên của mình, trẻ sơ sinh trải qua không ít những giai đoạn phát triển nhảy vọt về một kỹ năng nào đó, vì thế trẻ có thể ngủ ít hẳn đi.

Tuy vậy, ngủ ít trong trường hợp này chỉ là thiếu ngủ tạm thời, trẻ sẽ nhanh chóng cân bằng lại khi hoàn thành kỹ năng đó. 

Một số quan điểm cho rằng trẻ ngủ ít thông minh. Mẹ có thể đọc thấy đâu đó một trong các dấu hiệu của trẻ thông minh là ngủ ít hơn bình thường.

Điều này có thể đúng một phần. Do trẻ thông minh có giác quan nhạy bén, hoạt bát và có xu hướng tò mò khám phá thế giới xung quanh, nên bé có thể “thính ngủ” hơn và việc đi ngủ đôi khi không hấp dẫn bằng việc lọ mọ tìm hiểu bất cứ thứ gì trong tầm mắt.

Tuy nhiên, ngủ ít có thể chỉ là một biểu hiện. Trí thông minh của con trẻ còn cần trải qua cả một quá trình phát triển và phụ thuộc vào nhiều yếu tố.

Trong khi đó ngủ là một trong những công việc quan trọng nhất của trẻ trong suốt những năm tháng đầu đời. Khoa học về giấc ngủ của trẻ sơ sinh ngày càng được quan tâm.

Có rất nhiều nguyên nhân khiến giấc ngủ của trẻ bị gián đoạn, dẫn đến trẻ bị thiếu ngủ mỗi ngày một ít. Thời gian ngủ bị thiếu hụt này tích lũy dần và khi ngày tháng trôi qua sẽ trở thành một khoản nợ ngủ.

Và một em bé mắc nợ ngủ càng lớn thì càng gặp nhiều vấn đề, không chỉ ở hiện tại mà còn tiềm ẩn những ảnh hưởng tiêu cực lên sức khỏe và chất lượng cuộc sống của bé trong tương lai.

>> Bảng thời gian ngủ của trẻ sơ sinh

>> Ngủ ít đã đành, trẻ sơ sinh ngủ nhiều có sao không nhỉ?

Trẻ sơ sinh ngủ ít có sao không là câu hỏi nhiều mẹ trăn trở

Suy giảm khả năng nhận thức

Giấc ngủ được xem là nguồn dinh dưỡng cho não bộ, chịu trách nhiệm cho sự phát triển nhận thức của trẻ ngay từ khi mới chào đời.

Trẻ em ngủ đủ giấc không bị gián đoạn có xu hướng học tốt hơn và nhanh hơn, thể hiện các kỹ năng ngôn ngữ tốt hơn, sáng tạo hơn và có khả năng tập trung cao hơn, cho phép tiếp thu kiến thức mới dễ dàng hơn.

Suy giảm trí nhớ

Thiếu ngủ cũng làm rối loạn khả năng củng cố ký ức của não bộ và cản trở khả năng học hỏi của bé.

Bộ não thu thập và lưu trữ những ký ức được tạo ra trong ngày vào bộ nhớ đệm dài hạn để chúng có thể được sắp xếp và truy xuất sau này. Bộ não thực hiện chức năng này trong giấc ngủ REM (Chuyển động mắt nhanh), xảy ra trong khi trẻ ngủ mơ. Thiếu ngủ sẽ cản trở chức năng này và ảnh hưởng đến trí nhớ, đặc biệt là trí nhớ tức thời.

Trẻ sơ sinh dành khoảng 50% tổng thời gian ngủ cho giấc ngủ REM, bởi vậy ba mẹ có thể hình dung được mức độ rủi ro mà trẻ có thể gặp phải liên quan đến trí nhớ khi không được ngủ đủ.

Trì hoãn tăng trưởng

Trẻ em tăng trưởng và phát triển cả về thể chất và não bộ chủ yếu trong khi đang ngủ.

Não tiết ra hormone tăng trưởng vào máu chỉ trong giai đoạn ngủ sâu. Nếu trẻ không thể ngủ sâu giấc thì việc sản xuất hormone tăng trưởng sẽ bị hạn chế.

Trẻ “lớn lên” trong khi ngủ

Hệ thống miễn dịch yếu

Hệ thống miễn dịch của chúng ta giải phóng các protein chống lại bệnh tật trong khi ngủ. Đặc biệt đối với trẻ sơ sinh, hệ miễn dịch của bé đang dần luyện tập mỗi ngày để hoàn thiện. Nếu cơ thể mất ngủ, số lượng các protein này sẽ giảm đi và khiến trẻ dễ mắc bệnh hơn.

Không chỉ vậy, khi bị đau ốm, thiếu ngủ cũng là nguyên nhân dẫn đến cơ thể giảm tốc độ phục hồi. Trẻ thiếu ngủ cần nhiều thời gian hơn để phục hồi.

Hiệp hội Y khoa Hoa Kỳ đã phát hiện ra rằng hiệu quả của vắc-xin bị giảm ở trẻ thiếu ngủ. Trẻ ngủ ít hơn có nguy cơ không được bảo vệ bằng vắc-xin cao hơn 11,5 lần.

Nguy cơ béo phì cao hơn

Thiếu ngủ cũng ảnh hưởng đến sự phát triển trao đổi chất trong cơ thể. Trẻ thiếu ngủ có xu hướng tăng cân dần dần và có nguy cơ cao bị thừa cân do mất cân bằng năng lượng.

Giấc ngủ giúp cân bằng lành mạnh các hormone khiến trẻ cảm thấy đói (ghrelin) và no (leptin). Trẻ em không được nghỉ ngơi đầy đủ có thể cảm thấy đói hơn, cho dù ba mẹ cho bé ăn theo nhu cầu thì lúc này cảm giác đói của trẻ cũng không đúng với nhu cầu thực sự nữa và điều đó góp phần gây béo phì.

Ngủ ít cũng liên quan đến việc tăng tiết insulin. Insulin chịu trách nhiệm điều chỉnh quá trình xử lý glucose và thúc đẩy quá trình lưu trữ chất béo. Mức insulin cao hơn có thể gây tăng cân không cần thiết và có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường.

Một số nghiên cứu đã phát hiện ra rằng trẻ ngủ quá ít sẽ có nguy cơ bị thừa cân cao hơn, bắt đầu từ giai đoạn sơ sinh.

Một nghiên cứu được thực hiện bởi Đại học Johns Hopkins cho thấy rằng mỗi giấc ngủ thêm một giờ làm giảm nguy cơ béo phì của trẻ em xuống 9%. Ngoài ra trẻ ngủ ít hơn có nguy cơ béo phì cao hơn 92%.

Trẻ được trao cơ hội phát triển toàn diện khi được ngủ đủ giấc

Ảnh hưởng đến sức khỏe lâu dài

Việc thiếu ngủ có thể mang lại những hậu quả lâu dài cho sức khỏe, bao gồm các bệnh mãn tính như tiểu đường, huyết áp cao, và các bệnh tim mạch, hô hấp và có thể làm giảm tuổi thọ.

Thiếu ngủ cũng có thể là nguyên nhân dẫn đến các vấn đề sức khỏe tâm thần trong tương lai. Các nghiên cứu của Australasian đã quan sát hơn 1000 trẻ sơ sinh từ sơ sinh đến 11 tuổi.

Họ phát hiện ra rằng trẻ thiếu ngủ có nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe tâm thần ở tuổi 11 cao gấp 10 lần.

Mất tập trung

Trong khi người lớn chúng ta cảm thấy rất kiệt sức và mệt mỏi khi mất ngủ, thì những đứa trẻ lại làm hoàn toàn ngược lại.

Trẻ em mất ngủ thường hiếu động hơn và đi kèm với đó là không thể tập trung và trở nên bồn chồn lo lắng hơn. Trẻ có vẻ tỉnh táo về thể chất nhưng thực ra lại kiệt quệ về mặt tinh thần. Trẻ có xu hướng dễ mất kiểm soát.

Theo nghiên cứu trên tạp chí Nhi khoa, một số trường hợp mắc chứng ADHD (Rối loạn tăng động giảm chú ý) bắt nguồn từ việc ngủ không đủ giấc.

Kích thích quá mức 

Trẻ ngủ không đủ giấc sẽ trở nên mệt mỏi và quá sức khiến trẻ bị kích thích quá mức. Trẻ khó ngủ ban ngày thường có vẻ bực bội, kích động và quấy khóc.

Khi hệ thần kinh hoạt động quá tải với quá nhiều kích thích, mức độ căng thẳng sẽ tăng lên. Máu chứa nhiều adrenaline khiến trẻ càng khó thư giãn hơn. Ba mẹ sẽ thấy trẻ ngủ đủ giấc dễ đoán hơn, tính hợp tác cao hơn và ít quấy khóc hơn. 

Bé quấy khóc khi không được ngủ đủ giấc

Các vấn đề xã hội và tình cảm lâu dài

Đối với trẻ không được nghỉ ngơi đầy đủ kéo dài từ sơ sinh đến lứa tuổi đi học mầm non, các vấn đề xã hội và cảm xúc thường đến tận sau này mới xuất hiện và gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng cuộc sống. 

Trẻ từ 12 đến 36 tháng không được ngủ đủ có mức độ cortisol cao hơn (cho thấy căng thẳng hơn), thường có trạng thái cảm xúc tiêu cực và hành vi nội tâm như thu mình lại, hay cảm thấy buồn, cô đơn, căng thẳng hoặc sợ hãi.

Nghiên cứu của Đại học Houston cho thấy trẻ ngủ không đủ giấc có nguy cơ mắc chứng rối loạn lo âu và trầm cảm. Một nghiên cứu khác kết luận trẻ sơ sinh 3, 6 và 11 tháng tuổi có giấc ngủ ban đêm đủ dài cho thấy khả năng học hỏi, nhận thức thế giới xung quanh tăng lên đáng kể.

Trẻ sơ sinh ngủ ít vào ban ngày

Sau tháng “trăng mật” ngọt ngào sau sinh, mẹ có thể thấy tình trạng trẻ 2 tháng tuổi ngủ ít vào ban ngày hay trẻ 3 tháng tuổi ngủ ít vào ban ngày bắt đầu xảy ra. Thậm chí mẹ bắt đầu phát cáu khi trẻ sơ sinh thức liên 5 tiếng.

Một số ba mẹ vẫn có quan điểm cho rằng ngủ ít hay không là do giấc ngủ đêm quyết định. Giấc ngủ đêm mới là quan trọng, giấc ngày chỉ là phụ.

Nếu trẻ sơ sinh ngủ ít vào ban ngày thì ban đêm trẻ sẽ có nhu cầu ngủ bù lại và vì thế sẽ ngủ sâu hơn, dài hơn. 

Thực tế giấc ngày và giấc đêm có ảnh hưởng trực tiếp lẫn nhau. Để giải quyết tình trạng trẻ sơ sinh ngủ ít vào ban ngày, mẹ cũng cần quan tâm đến câu hỏi tại sao trẻ sơ sinh khó ngủ vào ban đêm.

Trẻ ngủ ít vào ban ngày khiến cơ thể mệt mỏi quá sức, bé dù buồn ngủ nhưng khó vào giấc đêm, trẻ ngủ không sâu và quấy khóc.

Ngược lại giấc đêm bị gián đoạn khiến ban ngày lúc nào bé cũng trong trạng thái buồn ngủ hoặc chỉ ngủ được 5-10 phút.

Vì vậy trẻ cần được ngủ đủ giấc ngày để có thể ngủ đêm dài hơn và tránh tình trạng nợ ngủ. 

Tại sao trẻ sơ sinh khó ngủ vào ban ngày? Sau đây là một số nguyên nhân phổ biến và cách khắc phục khi bé phản đối ngủ giấc ngày.

Bé quá phấn khích

Thông thường khi buồn ngủ bé sẽ ngáp một lúc rồi mới chuẩn bị ngủ. Tuy nhiên mẹ có thể thấy khi quá phấn khích trẻ sơ sinh ngáp nhiều nhưng không ngủ.

Bởi vậy trước giờ đi ngủ, mẹ nên giảm dần các hoạt động mang tính kích thích để chuyển dần sang những hoạt động tĩnh như trò chuyện, đọc sách… 

Mẹ có thể cho bé chơi yên tĩnh trong phòng ngủ. Mẹ chú ý tạo môi trường ngủ phù hợp và nhất quán: làm cho căn phòng mát mẻ hơn, giảm thiểu phiền nhiễu và sử dụng tiếng ồn trắng.

Nếu mẹ đang cho con bú, hãy thử tránh các chất kích thích, như sô cô la hoặc cà phê, và xem liệu điều đó có tạo ra sự khác biệt trong giấc ngủ của bé hay không.

Trẻ sơ sinh thức 6 tiếng liên tục

Bé cảm thấy không thoải mái

Trẻ sơ sinh rất nhạy cảm với môi trường xung quanhm vì vậy trước khi đưa bé vào môi trường ngủ, mẹ cần kiểm tra kỹ những nguyên nhân có thể khiến bé trằn trọc, khó chịu như bỉm bị ướt, quần áo không thoải mái, nhiệt độ phòng quá nóng shock quá lạnh…

Lịch sinh hoạt không phù hợp

Mẹ có thể thấy bé hay ngủ gật khi ăn, khi chơi, bé hay cáu gắt và dụi mắt, bé phản đối giờ đi ngủ, thức dậy quá sớm và thường xuyên. 

Trong trường hợp này, mẹ cần thiết lập lịch sinh hoạt phù hợp với độ tuổi của bé. Lịch sinh hoạt không phải là một bảng giờ giấc cố định và cứng nhắc phải tuân thủ mà là một thói quen sinh hoạt đều đặn theo đúng nhịp sinh học của trẻ. 

Đầu tiên, nếu mẹ chính xác là một bà mẹ sau sinh nhớ nhớ quên quên thì trước khi bắt đầu thay đổi lịch trình của bé, mẹ hãy ghi nhật ký ngủ/thức hàng ngày của bé trong vài ngày.

Nhờ đó, mẹ sẽ nhanh chóng xác định thói quen hiện tại của bé để điều chỉnh dần dần. Tiếp đó mẹ thiết lập lịch sinh hoạt cho phù hợp với độ tuổi của bé

Thông thường, trong những tháng đầu tiên, bé sẽ ngủ giấc ngày khoảng 2 giờ với 2-3 lần/ngày. Đến sinh nhật 1 tuổi, các giấc ngày của bé sẽ cách nhau mỗi 3-5 giờ.

Một số bé chuyển từ mệt mỏi sang trạng thái bị kích thích rất nhanh. Và một khi vượt quá giới hạn của cơn buồn ngủ, bé thậm chí phải vật lộn với giấc ngủ.

Vì vậy, mẹ hãy theo dõi thói quen ngủ của bé cùng lịch sinh hoạt mục tiêu để điều chỉnh dần dần bằng cách cố gắng đưa trẻ vào môi trường ngủ sớm 30 phút trước tín hiệu buồn ngủ đầu tiên của bé.

Mẹ có thể sử dụng những công cụ hỗ trợ đắc lực như quấn, nhộng, tiếng ồn trắng và tham khảo những phương pháp hướng dẫn bé tự ngủ như 4S, 5S để giúp bé dễ vào giấc và ngủ ngon hơn.

Nếu mẹ vẫn loay hoay chưa tìm được lịch sinh hoạt phù hợp với bé nhà mình, mẹ có thể tham gia chương trình POH Easy (0-1 tuổi). Mẹ được hướng dẫn thiết lập lịch sinh hoạt đúng độ tuổi cho con yêu và được tư vấn 1:1 bất cứ khi nào mẹ gặp vướng mắc.