Căng thẳng thời thơ ấu, yếu tố môi trường và di truyền học ảnh hưởng đến bé như thế nào?

Trẻ bị ảnh hưởng rất nhiều từ di truyền cũng như môi trường xung quanh. Bài viết sau sẽ giới thiệu đến mẹ thuyết biểu sinh và ảnh hưởng của di truyền học biểu sinh đến trẻ. Những yếu tố cuộc sống gia đình, phơi nhiễm hóa chất, dinh dưỡng, căng thẳng và hoạt động thể chất ảnh hưởng đến trẻ như thế nào? Mời ba mẹ cùng tìm hiểu!

Khái niệm về di truyền học biểu sinh

Di truyền học biểu sinh là nghiên cứu về những ảnh hưởng của môi trường đến gen di truyền. Di truyền học biểu sinh làm sáng tỏ những tranh cãi về bản chất gen bằng cách chỉ ra tác động của môi trường, mối quan hệ và lựa chọn lối sống đến hoạt động gen của con người.

Gen có thể thay đổi một số khả năng của con người như ngăn ngừa hoặc đảo ngược bệnh tật, bệnh tâm lý và các vấn đề về hành vi. Vì vậy, các chuyên gia về phát triển trẻ em đặc biệt quan tâm đến tầm quan trọng của di truyền học biểu sinh trong những năm đầu đời.

Gen di truyền có thể thay đổi như thế nào?

Trẻ em sinh ra với khoảng 23.000 gen di truyền từ cha mẹ. Mỗi gen có một trình tự DNA không bao giờ thay đổi. Các dấu hiệu di truyền nằm trên các chuỗi đó có khả năng kiểm soát mức độ ảnh hưởng của gen giống như công tắc bóng đèn. 

Yếu tố di truyền có thể chịu ảnh hưởng của môi trường

Vì vậy, bất kỳ yếu tố môi trường nào đều có khả năng thay đổi các dấu hiệu này. Điều này ảnh hưởng đến sự phát triển, sức khỏe thể chất và tinh thần, khả năng và hành vi.

Di truyền học biểu sinh ảnh hưởng đến trẻ em như thế nào?

Do di truyền học biểu sinh là một lĩnh vực nghiên cứu tương đối mới nên sự tác động phức tạp giữa gen và môi trường vẫn chưa được nghiên cứu rõ ràng và đầy đủ. Những nghiên cứu của các chuyên gia từ Viện nghiên cứu về giai đoạn phát triển của trẻ tại đại học Harvard về di truyền học biểu sinh đưa ra những lời khuyên liên quan đến sự phát triển của trẻ.

Dưới đây là một số nguyên nhân tại sao di truyền học biểu sinh ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ:

Cuộc sống gia đình

Những ý kiến cho rằng cuộc sống gia đình ảnh hưởng đến trẻ nhỏ không phải là mới. Điểm mới ở đây là tìm ra gốc rễ của vấn đề. Những trải nghiệm đầu đời sẽ gây ra sự thay đổi của di truyền học biểu sinh trong não bộ của trẻ. So với những bé lớn lên trong căng thẳng, lạm dụng hoặc bị bỏ rơi thì những bé lớn lên trong một gia đình ấm áp với sự hỗ trợ và ảnh hưởng tích cực có thể phát triển toàn diện hơn ở mọi lĩnh vực trong tương lai. Vì vậy, vai trò của bố mẹ và người chăm sóc trong quá trình hình thành não của trẻ nhỏ là rất quan trọng. 

Phơi nhiễm hoá chất

Những hoá chất như bisphenol A (hoặc BPA, được tìm thấy trong một số đồ nhựa) và phthalates (được sử dụng rộng rãi, đặc biệt là trong các sản phẩm tẩy rửa và mỹ phẩm) gây ra những ảnh hưởng không tốt đến gen, đặc biệt là trong quá trình phát triển của thai nhi và trẻ sơ sinh. Có rất nhiều công ty đã loại bỏ các hoá chất này khỏi sản phẩm của họ.

Các kim loại nặng (như chì, niken và cadmium), rượu và ma túy (kể cả một số loại thuốc kê đơn) cũng có khả năng làm thay đổi các dấu hiệu gen, đặc biệt là trong giai đoạn quan trọng của thai nhi và trẻ sơ sinh.

Dinh dưỡng 

Nếu mẹ không được hấp thụ đầy đủ calo cần thiết thì các dấu hiệu di truyền ở thai nhi có thể thay đổi. Đây cũng có thể là lý do khiến bé bị béo phì, tiểu đường hoặc bệnh tim. Hơn thế nữa, những thay đổi này có thể được truyền lại cho các thế hệ trong tương lai. Việc mẹ sử dụng quá ít hoặc quá nhiều vitamin như B9, Choline và B12 đều có thể thay đổi di truyền học biểu sinh liên quan đến sức khoẻ. Điều này làm nổi bật tầm quan trọng của việc sử dụng đúng liều lượng các vitamin này và các thực phẩm bổ sung khác, đặc biệt đối với thai phụ, phụ nữ đang cho con bú và trẻ em.

Mặc dù cần có nhiều nghiên cứu hơn để hiểu rõ về mối quan hệ giữa thực phẩm và chức năng gen, nhưng những nghiên cứu ban đầu cũng cho thấy tầm quan trọng của thực phẩm đối với di truyền học biểu sinh. Đây là lý do tại sao bé cần một chế độ ăn lành mạnh và đầy đủ dinh dưỡng. 

Căng thẳng

Sự căng thẳng thời thơ ấu như bị lạm dụng hoặc bị bỏ rơi không chỉ ảnh hưởng đến sự phát triển của bộ não mà còn ảnh hưởng không tốt đến di truyền học biểu sinh liên quan đến chức năng trao đổi chất và hệ miễn dịch. Điều này khiến bé có nguy cơ cao mắc các bệnh mãn tính, các vấn đề về sức khỏe tâm thần và hành vi.

Nếu mẹ có những chấn thương về tâm lý thì bé cũng có thể bị mắc chứng rối loạn căng thẳng sau chấn thương (PTSD).

Tập thể dục

Các nghiên cứu đã cho thấy mối tương quan giữa việc tập thể dục với sự thay đổi của di truyền học biểu sinh trong cơ và mô mỡ. Mối liên hệ này ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất. Đây là nguyên nhân thúc đẩy việc rèn luyện các kỹ năng vận động có liên quan đến những lợi ích của việc tập thể dục sau này.

Những điều này có quan trọng với bố mẹ không?

Những nghiên cứu về mối quan hệ giữa gen và môi trường làm nổi bật vai trò quan trọng của bố mẹ và người chăm sóc đến việc định hình tương lai của bé.